Η Σουηδία είναι μια χώρα που συζητήθηκε όσο άλλη το 2020 καθώς απέφυγε τα αυστηρά lockdown για να μην πνίξει την οικονομία της.
Μάλιστα το 2020 κατέγραψε την μικρότερη αύξηση του συνολικού ποσοστού θνησιμότητας από εκείνην των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών, σύμφωνα με μια ανάλυση επίσημων στοιχείων.
Ειδικοί στις μεταδοτικές ασθένειες προειδοποίησαν ότι τα αποτελέσματα δεν πρέπει να ερμηνευθούν ως απόδειξη ότι τα lockdown είναι αχρείαστα, παραδέχθηκαν όμως ότι μπορεί να δείχνουν ότι σε γενικές γραμμές η θέση της Σουηδίας για την καταπολέμηση της πανδημίας έχει θετικά χαρακτηριστικά που αξίζει να μελετηθούν.
Ενώ άλλες ευρωπαϊκές χώρες δέχθηκαν τα lockdown ως μέτρο τελευταίας καταφυγής δεδομένης της αποτυχίας να θέσουν υπό έλεγχο την πανδημία με άλλες μεθόδους, το μέτρο έχει προκαλέσει τους τελευταίους μήνες διαδηλώσεις στους δρόμους του Λονδίνου, του Άμστερνταμ και αλλού.
Η Σουηδία, στο μεταξύ, στηρίχθηκε κυρίως σε εθελοντικά μέτρα που επικεντρώθηκαν στην κοινωνική απόσταση, στην καλή υγιεινή και σε στοχευμένους κανόνες που διατήρησαν σε μεγάλο βαθμό ανοικτά τα σχολεία, τα εστιατόρια και τα καταστήματα.
Μια στρατηγική που δίχασε τους Σουηδούς αλλά γλύτωσε την οικονομία από τα χειρότερα σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες στην Ευρώπη.
Τι δείχνουν τα στοιχεία για την θνησιμότητα
Σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία από την ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία Eurostat που συγκέντρωσε το Reuters, η Σουηδία είχε 7,7% περισσότερους θανάτους το 2020 από τον μέσο όρο των θανάτων τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια. Οι χώρες που επέλεξαν αρκετές περιόδους αυστηρών lockdown, όπως η Ισπανία και το Βέλγιο, είχαν υπερβάλλουσα θνητότητα, όπως αποκαλείται, 18,1% και 16,2% αντίστοιχα.
Είκοσι μία από τις 30 χώρες με διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία είχαν υψηλότερη υπερβάλλουσα θνητότητα από τη Σουηδία. Ωστόσο, η Σουηδία τα πήγε πολύ χειρότερα από τις γειτονικές της χώρες, με τη Δανία να καταγράφει μόλις 1,5% υπερβάλλουσα θνητότητα και τη Φινλανδία 1,0%. Η Νορβηγία δεν είχε καθόλου υπερβάλλουσα θνητότητα το 2020.
Η υπερβάλλουσα θνητότητα της Σουηδίας βρίσκεται επίσης στο χαμηλό άκρο του φάσματος σε μια ξεχωριστή καταμέτρηση της Eurostat και σε καταγραφή άλλων δεδομένων που δημοσιοποίησε το Εθνικό Γραφείο Στατιστικής της Βρετανίας την περασμένη εβδομάδα.
Η ανάλυση εκείνη, η οποία περιελάμβανε μια προσαρμογή ανάλογα με τις διαφορές ηλικιακών δομών και εποχικής θνησιμότητας των χωρών που αναλύθηκαν, τοποθετούν τη Σουηδία στη 18η μεταξύ 26 χωρών, με την Πολωνία, την Ισπανία και το Βέλγιο στις πρώτες θέσεις.
Αμφιβολίες για τη χρησιμότητα των lockdown
Ο επικεφαλής επιδημιολόγος της Σουηδίας Άντερς Τέγκνελ, ένας άγνωστος στο ευρύ κοινό επιστήμονας πριν από την πανδημία, που έγινε διεθνώς γνωστός ως επικεφαλής της σουηδικής απόκρισης σε αυτήν, δήλωσε στο Ρόιτερς πως πιστεύει ότι τα στοιχεία εγείρουν αμφιβολίες για τη χρησιμότητα των lockdown.
“Νομίζω πως οι άνθρωποι θα σκεφθούν πιθανόν πολύ προσεκτικά για αυτά τα πλήρη κλεισίματα, πόσο καλά ήταν στην πραγματικότητα”, είπε.
“Μπορεί να είχαν ένα αποτέλεσμα βραχυπρόθεσμα, αλλά όταν τα δούμε καθ΄όλη τη διάρκεια της πανδημίας, αποκτούμε όλο και περισσότερες αμφιβολίες”, είπε ο Τέγκνελ, ο οποίος έχει δεχθεί απειλές κατά της ζωής του αλλά και λουλούδια ως ένδειξη εκτίμησης.
Άλλοι ειδικοί στην υγεία προειδοποιούν ότι η ερμηνεία των στοιχείων για την υπερβάλλοντα αριθμό των θανάτων μπορεί να παραβλέπει κρίσιμες μεταβλητές.
“Όλοι μας πρέπει να είμαστε πραγματικά προσεκτικοί στην ερμηνεία στοιχείων για θανάτους που συνδέονται με την COVID-19, όποια κι αν είναι η πηγή τους — καμία από αυτές δεν είναι τέλεια”, δήλωσε στο Ρόιτερς ο Μαρκ Γουλχάουζ, καθηγητής επιδημιολογίας μολυσματικών νόσων στο βρετανικό Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
“Εγείρουν πράγματι ένα ερώτημα για το κατά πόσον, στην πραγματικότητα, η στρατηγική της Σουηδίας ήταν σχετικά επιτυχής. Οπωσδήποτε θέτουν αυτό το ερώτημα”, είπε σχολιάζοντας στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν για πρώτη φορά σε σουηδικά ΜΜΕ και ελέγχθηκαν από τη σουηδική στατιστική υπηρεσία.
Ο Κιθ Νιλ, καθηγητής μολυσματικών νόσων στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ, συνέστησε επίσης προσοχή.
Επικαλέστηκε ως σημαντικούς μια σειρά από παράγοντες όπως η ηλικιακή δομή και η γενική υγεία ενός πληθυσμού, το μέσο μέγεθος του νοικοκυριού και το κατά πόσο μια χώρα έχει ταξιδιωτικά κέντρα στις μεγαλουπόλεις.
Η αναλογία των ανθρώπων ηλικίας άνω των 80 ετών στη Σουηδία ήταν 5,1% στις αρχές του 2019, χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 5,8%, αλλά αντίστοιχη με εκείνην της Βρετανίας και μεγαλύτερη εκείνων της Νορβηγίας και της Δανίας.
Ο πληθυσμός της Σουηδίας είναι επίσης γενικότερα υγιέστερος από τον μέσο όρο της ΕΕ με προσδόκιμο ζωής τα 82,6 έτη το 2018 σε σύγκριση με 81,0 έτη στην ΕΕ.
Η στρατηγική της Σουηδίας επικρίθηκε σφόδρα από ορισμένους στο εσωτερικό και στο εξωτερικό ως ριψοκίνδυνη και όχι επαρκής για την προστασία των ευπαθών ομάδων από την ασθένεια.
Ωστόσο, το 43% των Σουηδών έχουν υψηλή ή πολύ υψηλή εμπιστοσύνη στον τρόπο διαχείρισης της πανδημίας, ενώ το 30% έχουν χαμηλή ή πολύ χαμηλή εμπιστοσύνη, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση.
Η κυβέρνηση και η υπηρεσία υγείας της Σουηδίας παραδέχθηκαν ότι απέτυχαν να προστατεύσουν τους ηλικιωμένους της Σουηδίας, αλλά υποστήριξαν ότι έκαναν ό,τι μπορούσαν για να καταστείλουν την ασθένεια, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τη γενική υγεία του πληθυσμού.
Ο επίσημος αριθμός θανάτων από την COVID-19 στη Σουηδία υπερβαίνει τις 13.000, αν και ορισμένοι ασθενείς μπορεί να έχουν πεθάνει από άλλες αιτίες και όχι από την ασθένεια.